Ontwikkelingen rondom diabetes

Veel DCN-leden bezochten dit symposium in Amrath hotel Hilversum, waar tevens een informatiemarkt met talrijke stands aanwezig was.

Vette keuzes inzake cardiovasculair risico

Ronald Mensink ging in zijn presentatie met name in op de positie van verzadigde vetzuren in relatie tot vetstofwisseling en eiwitten.
Een vetzuur wordt cholesterolverhogend genoemd wanneer de vervanging van koolhydraten door een iso-calorische hoeveelheid van deze vetzuren een verhoging van het serumcholesterol veroorzaakt. Het is overigens een willekeurige (arbitraire) keuze dat koolhydraten hier neutraal genoemd worden.
LDL is de biomarker om het risico op CHD te voorspellen (ook bloeddruk en gewicht zijn geaccepteerde biomarkers, HDL niet). Doordat in onderzoek en literatuur soms andere biomarkers gehanteerd (bijvoorbeeld HDL of de HDL/totaal cholesterolratio) worden, ontstaat er veel verwarring, bijvoorbeeld over kokosvet. Kokosvet verhoogt duidelijk het LDL.
Conclusies:
*kijk goed naar de marker waarop conclusies uit onderzoek worden gebaseerd.
*verzadigd vet vervangen door PUFA en MUFA is in de praktijk aan te raden.
Tot slot nam Mensink de adviezen over vet in de NDF Voedingsrichtlijn 2015 door:

• Indien er geen sprake is van overgewicht, hoeft de totale hoeveelheid vet niet beperkt te worden. Dit advies komt overeen met de adviezen voor de algemene populatie.
• Mensink heeft er moeite mee dat volle zuivelproducten geadviseerd worden, omdat mensen met diabetes vaak een hoog LDL hebben. Hij geeft de voorkeur daarom aan magere en halfvolle zuivelproducten (kaas en melk). In de NDF voedingsrichtlijn wordt het gebruik van boter niet expliciet genoemd. Volgens Mensink moet boter ook niet als voorkeursproduct benoemd worden, omdat het sterk cholesterolverhogend werkt.
• Adviseer om de inname van producten die transvet bevatten te beperken en te vervangen door producten met eov of mov. Dit advies komt overeen met de adviezen voor de algemene populatie. De hoeveelheid transvet in Nederlandse producten is al fors gereduceerd.
• Stimuleer voedingsmiddelen rijk aan omega-3 vetzuren, zoals vette vis en noten. Adviseer niet om supplementen met omega-3 vetzuren te gebruiken. Geconcludeerd kan worden dat visvetzuren een gunstig effect hebben op het voorkomen van hartritmestoornissen en verlaging van de bloeddruk, maar het is de vraag of de positieve effecten via de lipoproteinen verlopen, het verloopt zeker niet via een gunstig effect op het LDL (juist verhoging van LDL).

Nieuwe NDF Voedingsrichtlijn bij diabetes 2015

Kirsten besprak de belangrijkste boodschap uit de NDF voedingsrichtlijn diabetes 2015:
Preventie diabetes en complicaties:

• Adequate inname van totaal energie
• Kwaliteit van koolhydraten en vetten belangrijker dan hoeveelheid

Kirsten legde hierbij ook uit waarom in de richtlijn geadviseerd wordt dat het belangrijk is verzadigd vet te beperken, met uitzondering van melkvet. Dit laatste heeft observationeel geen effect op overgewicht, diabetes type 2 en CVD (beschermend effect van butyraat, CLA, ALA  op inflammatie en insulineresistentie?).

• Voedingspatroon met voldoende groenten en fruit, volkorenproducten, peulvruchten en noten
• Lager in geraffineerde graanproducten, rood of bewerkt vlees en suikerrijke dranken

Zij gaf aan dat het document nog veel meer interessante info bevat:

• Overzicht van werkingsmechanisme orale antidiabetica en insulinesoorten
• Overzicht zoetstoffen en ADI
• Uitleg gebruik insuline-koolhydraatratio en insulinegevoeligheidsfactor (80 regel)
• Hoeveel druivensuikertabletten zijn er nodig om een hypo op te vangen

De complete richtlijn en de samenvattingskaart zijn te downloaden op www.zorgstandaarddiabetes.nl

Ontwikkelingen rondom de Schijf van Vijf

Mevrouw Brink benadrukt als eerste dat het Voedingscentrum volledig financieel onafhankelijk opereert, en geheel gefinancierd worden door diverse ministeries. Het Voedingscentrum accepteert geen financiele bijdrage van het bedrijfsleven, maar gaat wel publiek private samenwerking (PPS) aan, zoals bijvoorbeeld met Albert Heijn bij het Eetmaatje.

In oktober 2015 worden de Richtlijnen Goede Voeding (RGV) van de GezondheidsRaad (GR) gepresenteerd. Het Voedingscentrum vertaalt de RGV naar de nieuwe richtlijnen voedselkeuze. Men is al druk bezig met het opstellen van het rekenmodel en de randvoorwaarden om tot onder andere een nieuwe driedeling van voedingsmiddelen te komen. De verwachting is dat begin 2016 de nieuwe Schijf van Vijf gereed zal zijn. De naam wordt gehandhaafd omdat de naamsbekendheid goed is. Het wordt 1 schijf, maar deze schijf zal meer interactief zijn dan de huidige schijf. Er zullen minder boodschappen in het beeldmerk staan. De drie hoofdboodschappen:
1. Eet gevarieerd (elke dag uit ieder vak & variatie binnen de vakken)
2. Eet verhoudingsgewijs (gewichtshoeveelheid) meer uit de groente/fruit- en koolhydraat-vakken dan uit de andere vakken
3. Eet niet teveel/ Zorg voor een gezond gewicht
Binnenkort start consumentenonderzoek en onderzoek onder dietisten.

Willy Gilbert-Peek sloot deze boeiende en leerzame bijeenkomst af en attendeerde op de DCN bijeenkomst die op 1 december gepland is. Professor Daan Kromhout zal hier een presentatie verzorgen over de nieuwe RGV.

Met dank aan Majorie Former en Corien MaljaarsInhoud

Ronald P. Mensink, hoogleraar moleculaire voedingskunde Universiteit Maastricht

Kirsten Berk, dietist-onderzoeker Afdeling Metabole en Vasculaire ziekten, Erasmus Medisch CentrumDr. Ir. Lisette Brink, kennisspecialist Voeding en Gezondheid, Voedingscentrum