Er zijn tegenwoordig heel veel voedingscoaches, foodies en fitgirls die uitspraken doen over hoe je gezond moet eten. Voor consumenten is het niet altijd duidelijk wie je voor voedingsadvies kunt vertrouwen. Wat zegt het eigenlijk als je de titel diëtist gebruikt? Nederland Voedselland sprak daarover met Willy Gilbert, voorzitter van de Diëtisten Coöperatie Nederland (DCN).
Het is inmiddels een jaar geleden dat The Green Happiness op de vingers werd getikt. De zaak kwam weer ter sprake naar aanleiding van een Facebookpost op de Dag van de diëtist.
Hoe kun je zien of je met een erkende diëtist te maken hebt. Is daar een keurmerk voor?
“Diëtist is een beschermde titel. Dit houdt in dat je jezelf niet zomaar een diëtist mag noemen, maar dat je aan bepaalde voorwaarden moet voldoen om die titel te mogen dragen. Het basisuitgangspunt is dat je in het bezit moet zijn van een diploma voor een erkende vierjarige hbo-opleiding tot diëtist. Erkende diëtisten staan in het kwaliteitsregister en hebben daarmee een registratienummer. Vaak zetten diëtisten hun registratienummer op hun website als bewijs van hun erkende status, maar bij twijfel kun je het ook bij een diëtist opvragen. Je kunt met dat nummer als leek eenvoudig online controleren of een diëtist in het register staat op de website: kwaliteitsregistratie paramedici. Komt het nummer niet in het register voor, dan heb je te maken met een niet-erkende diëtist. Dat kan iemand zijn die zijn diploma nooit heeft gehaald, maar ook iemand die niet aan de eisen heeft voldaan om op de lijst te blijven. Het kwaliteitsregister heeft ook een logo. Dit rood-blauwe logo waarop staat ‘KP: Kwaliteitsregister Paramedici’ vind je soms ook terug op een raamsticker bij de praktijk van een diëtist of op diens website."
Hoe werkt het kwaliteitsregister?
“Elke vijf jaar wordt het kwaliteitsregister herzien. Om in het kwaliteitsregister te blijven moeten diëtisten onder meer bijscholingen volgen om te laten zien dat hun kennis actueel is. Dat werkt in principe hetzelfde als bij andere beroepsgroepen in de gezondheidszorg zoals artsen en verpleegkundigen. Als je niet voldaan hebt aan de eisen word je na vijf jaar uit het register gehaald en verlies je je erkende status als diëtist. Dit heeft consequenties omdat zorgverzekeraars, maar ook veel ziekenhuizen die mensen in dienst hebben, alleen samenwerken met diëtisten die in het kwaliteitsregister staan. Wanneer je bijvoorbeeld langere tijd een andere baan hebt gehad en daardoor uit het register bent gehaald, kun je wel weer proberen terug te komen. Je moet dan een gedegen plan voorleggen hoe je ervoor gaat zorgen dat je kennis weer actueel is. Wanneer dat plan wordt goedgekeurd en je het correct uitvoert word je opnieuw opgenomen in het kwaliteitsregister.”
'Er is geen absolute zekerheid, omdat er geen waterdichte vangnetten bestaan
Betekent dit dat elke diëtist die in het kwaliteitsregister staat te vertrouwen is?'
“Door de strenge eisen die er aan deze beroepsgroep worden gesteld, mag je daar in principe vanuit gaan. Toch heb je nooit absolute zekerheid omdat er geen waterdichte vangnetten bestaan. Daarom is er ook nog zoiets als een geschillencommissie. Wanneer je daar goede redenen voor hebt, kun je hier een klacht indienen over je diëtist. De geschillencommissie bestaat uit juristen. Zij behandelen klachten, bemiddelen en doen uitspraken. De geschillencommissie zet niet zomaar iemand uit zijn beroep op basis van een klacht. Dan moet er echt sprake zijn van aantoonbare schade. Zo’n geval komt dan ook eerder bij de rechter terecht dan bij de geschillencommissie. In de praktijk komen dit soort klachten tegen diëtisten nauwelijks voor.”
'Er is niet één juist advies, een diëtist levert maatwerk dat bij iemands situatie past'
Hoe kun je weten of het advies van een diëtist juist is?
“Diëtist is een adviserend beroep. Dat betekent dat er niet één juist advies is, maar dat je maatwerk levert en dus advies geeft dat bij iemands situatie past. Ben je bijvoorbeeld vegetariër of heb je last van suikerziekte, dan geeft een diëtist aangepast voedingsadvies. Dat is zinvol en professioneel. In sommige gevallen leidt een persoonlijke overtuiging van een diëtist ondanks diens brede vakkennis tot een bijna missionaire houding. Bijvoorbeeld wanneer de diëtist zelf goede ervaringen heeft gehad met een specifiek dieet en dat cliënten bij voorbaat ook van harte aanbeveelt. Voor sommige diëtisten met een eigen praktijk is dit een manier om zich te onderscheiden in de markt. Dat kan positief zijn omdat patiënten hierdoor een diëtist kunnen zoeken die advies geeft dat goed aansluit op hun manier van leven. Toch kan het ook een risico vormen als een diëtist te ver gaat in het uitdragen van persoonlijke overtuigingen. Het is daarom altijd verstandig om vragen te stellen en kritisch te blijven over het advies dat je krijgt.
Hoe staat de DCN tegenover voedingsadviezen van het Voedingscentrum?
“Het Voedingscentrum geeft goed onderbouwde adviezen op basis van de meest recente inzichten van de Gezondheidsraad. Die raad vertaalt betrouwbare uitkomsten uit wetenschappelijke onderzoeken in ‘Richtlijnen gezonde voeding’ en ‘Voedingsnormen’. Hierin staat welke voeding en voedingsstoffen je zou moeten binnenkrijgen om te zorgen dat je niet ziek wordt. Het Voedingscentrum vertaalt die inzichten praktisch naar wat je als gezond mens zou moeten eten. Instanties kunnen altijd alleen algemene adviezen geven en die hebben hun beperkingen. Algemene adviezen voor gezonde mensen zijn iets anders dan persoonlijke adviezen.
Ze houden rekening met geslacht en leeftijd, maar niet met specifieke factoren zoals levenswijze, allergieën of ziekten. Maar ook niet of je bijvoorbeeld veel sport of juist een zittend beroep uitoefent. Daarvoor zijn er te veel variabelen. Als je ziek bent of andere bijzondere persoonlijke omstandigheden hebt, is het altijd verstandig om advies op maat te vragen aan je diëtist. Je kunt dan nooit zomaar van de algemene richtlijnen uitgaan, want dan kun je bepaalde tekorten oplopen.”
Lees ook: tool van het Voedingscentrum dat vertelt hoeveel je kan eten op basis van geslacht en leeftijd.
Voordat een wetenschappelijk standpunt verandert, gaan er heel veel onderzoeken aan vooraf.
Is alles wat het Voedingscentrum en de Gezondheidsraad beweren daarmee altijd waar?
“In elke wetenschap zijn er voortdurende veranderende inzichten en inzichten die uiteen lopen. Dat geldt voor de wetenschap rondom voeding en gezondheid net zo. Een standpunt dat tien jaar geleden erkend was, kan dat nu niet meer zijn. Dat voortschrijdend inzicht kan voor de consument verwarrend en lastig zijn en vragen oproepen als ‘wie kun je nog geloven?’, maar het komt nooit zomaar uit de lucht vallen. Voordat een wetenschappelijk standpunt verandert, gaan er heel veel onderzoeken aan vooraf. Dat is dus iets anders dan een hype, persoonlijke opvatting of mening van een individu die zich met voeding bezighoudt.”
Welk standpunt neemt DCN in ten opzichte van de wetenschap?
“DCN luistert naar wetenschappers en toonaangevende mensen uit het vakgebied en verwacht van leden dat zij weten wat er in de wetenschap speelt. De ‘Richtlijnen goede voeding’ en de ‘Voedingsnormen’ van de Gezondheidsraad zijn daarvoor de basis. Eens in de zoveel tijd worden deze richtlijnen herzien op basis van de meest recente wetenschappelijke inzichten. Op de website van de Gezondheidsraad worden ook deelrapporten opgesteld over inzichten rondom specifieke onderwerpen. Op dit moment is dat bijvoorbeeld voor het onderwerp micronutriënten, dat zijn stofjes die in kleine hoeveelheden in onze voeding voorkomen zoals vitamines en mineralen. Wanneer daar aanleiding voor is kan de minister van Gezondheid vragen om nieuwe deeladviezen op te stellen. Dat gebeurt deels op Europees niveau, maar Nederland kan ook besluiten op basis van eigen wetenschappelijke onderzoeken een ander standpunt in te nemen op sommige punten.”
We zijn geen organisatie die leden op de vingers tikt of lidmaatschappen intrekt, dat is niet onze functie
Treedt DCN weleens corrigerend op richting leden die een andere mening verkondigen?
“DCN gedoogt verschillende stromingen en opvattingen binnen de wetenschappelijke kaders. Ook binnen de wetenschap is niet iedereen het namelijk altijd met elkaar eens. Er zijn vaak goed onderbouwde redenen om voor een bepaalde stroming te kiezen. Daar is niks mis mee. We zijn geen organisatie die leden op de vingers tikt of lidmaatschappen intrekt, dat is niet onze functie. Klachten over diëtisten komen niet bij ons, maar bij de geschillencommissie terecht. Wanneer een diëtist niet aan de verplichtingen voldoet om in het kwaliteitsregister te blijven staan, heeft dit wel consequenties voor hun lidmaatschap bij DCN. Onze leden moeten namelijk allemaal in het kwaliteitsregister staan en een erkende status hebben.”
Hoe steekt de vergoedingsstructuur in elkaar als je diëtist bent van DCN en in hoeverre leidt dit weleens tot belangenverstrengeling?
“Er staat geen vergoeding tegenover lidmaatschap van DCN. Een diëtist met een eigen praktijk werkt vaak met contracten met de zorgverzekeraar. Iedereen die verzekerd is, heeft in de basisverzekering recht op drie uur bij een diëtist. De diëtist declareert facturen automatisch via versleutelde software bij de zorgverzekeraar. Veel patiënten zien die facturen daarom zelf niet en betalen alleen hun eigen risico indien relevant. Sommige diëtisten werken niet met deze contracten, omdat ze het bijvoorbeeld te veel administratieve rompslomp vinden. Dat kunnen overigens hele goede diëtisten zijn die als onafhankelijke particulier hun beroep uitoefenen. Facturen van zo’n onafhankelijke diëtist kunnen bij de zorgverzekeraar worden ingediend, maar die vergoedt dan maar een deel van de kosten.”
Over Diëtisten Coöperatie Nederland (DCN)
DCN is een coöperatie van zelfstandige diëtisten die meestal eerstelijns hulp verlenen. Dit zijn eigen ondernemers binnen de gezondheidszorg. Het is dus een andere organisatie dan de Nederlandse Vereniging Diëtisten (NVD). Dat is een brede beroepsorganisatie voor alle diëtisten, zelfstandig of in dienst die eerste of tweedelijns zorg bieden. De doelstelling van DCN is dat de geregistreerde diëtist in de praktijk wordt ondersteund met het opzetten van een praktijk en de uitoefening van het beroep. DCN biedt nascholingen die op het snijvlak zitten van wetenschap en praktijk. Die proberen ze toe te spitsen op de meest actuele thema’s. Om lid te worden van de DCN moet je erkend diëtist zijn en dat aan kunnen tonen met een geldig registratienummer van het kwaliteitsregister voor paramedici.